Wie zijn die burgerwetenschappers? Soms zijn dat ook onderzoekers, die meedoen aan boeiende projecten van collega-wetenschappers. Primatoloog Jeroen Stevens raakte geïnspireerd door Chimp&See en denkt eraan om ooit zelf citizen science toe te passen in zijn eigen onderzoek.

Voor het project Chimp&See bestuderen liefhebbers het gedrag van wilde chimpansees. De beelden zijn gemaakt met behulp van cameravallen in 15 Afrikaanse landen. De onderzoekers hopen meer te weten te komen over het gedrag, de sociale relaties en de omgeving van deze bijzondere primaten. Jeroen Stevens, professor Primatologie aan de Universiteit Antwerpen en coördinator van het bonobo-kweekprogramma van de dierentuin van Planckendael, is naar eigen zeggen 'verslaafd geraakt' aan Chimp&See. Hij vermeldt Chimp&See zelfs zo nu en dan in zijn lessen om studenten warm te maken voor het project. 

Waarom vindt u dit onderzoek waardevol en vermeldt u het in de les?

'Ik ben begonnen met deel te nemen aan Chimp&See omdat ik nieuwsgierig was naar citizen science. Ik was benieuwd naar hoe zulke projecten werken, hoe betrouwbaar ze zijn, welke data eruit wordt gehaald en hoe ze gestructureerd worden. Niets meer dan een professionele interesse dus. Tot ik niet meer kon stoppen, want het principe werkt erg verslavend. Je krijgt foto's en filmpjes te zien waarop je moet aanduiden welke dieren je ziet en welk gedrag ze vertonen. Ik was eerst van mening dat zulk onderzoek specialistenwerk is, maar doordat het gedrag en de soorten die je ziet herleid zijn tot eenvoudige categorieën, hoef je geen getrainde bioloog te zijn. Op deze manier wordt het mogelijk om veel data op korte tijd te verwerken. Ik vind het een knap project en wil daarom ook graag mijn studenten stimuleren om eraan mee te werken'. 

Bent u door Chimp&See zelf geïnspireerd om citizen science in uw onderzoek te gebruiken?

'We hebben voorlopig nog geen gebruik gemaakt van citizen science in Planckendael om de bonobo's te bestuderen. We hebben er wel al over gesproken, want we krijgen vaak de vraag van vrijwilligers om mee te werken aan het onderzoek naar deze primaten. We denken eraan om in de toekomst vrijwilligers in te schakelen om data te verzamelen. In Lincoln Park Zoo in Amerika passen ze dit principe al toe. Er werkt een team van vrijwilligers samen om elke aap een aantal uren per week te volgen. In Planckendael hebben we wel eens geëxperimenteerd met een soortgelijk project tijdens de Dag van de Wetenschap. We lieten mensen formulieren invullen om te documenteren waar de apen zich bevonden in hun verblijf en welk gedrag ze vertoonden. Hierdoor was het mogelijk om ruwe data te verkrijgen. Het is de moeite waard om dit verder uit te proberen zoals Chimp&See het doet, met videogegevens die achteraf gecontroleerd kunnen worden'.

Op welke manier denkt u dat citizen science handig kan zijn in wetenschappelijk onderzoek? 

'Het is vooral handig om op veel locaties op korte tijd veel data te verzamelen. Hierna kan er uit deze data een onderzoeksvraag worden opgesteld, die tot meer gespecialiseerd onderzoek kan leiden. Citizen science kan natuurlijk geen wetenschappelijk onderzoek vervangen, maar het is handig om op korte termijn een ruw beeld van een bepaalde situatie te schetsen. Ik denk dat het noodzakelijk is om duidelijke criteria te formuleren en afspraken te maken die bij eventuele publicaties vermeld moeten worden. Ook moet er bij de interpretatie van de resultaten rekening gehouden worden met het gebruik van citizen science'.

Waarom is het volgens u waardevol om chimpansees te bestuderen? 

'Het zijn interessante dieren op zich, net zoals koolmezen of zilvermeeuwen ook boeiende dieren zijn om te bestuderen. Chimpansees kunnen nuttige modelsoorten zijn om bijvoorbeeld de ecologie van het regenwoud beter te begrijpen. Daarnaast kunnen  chimpansees inzicht verschaffen in de evolutie van de mens, want ze zijn onze nauwste nog levende evolutionaire verwanten.'

Wil je zelf graag meewerken met Chimp&See? Klik dan hier om meteen te beginnen.